یکی از سوالاتی که بیماران از متخصصان ارتودنسی میپرسند، قابل برگشت بودن مشکلات ارتودنسی بعد از درمان است. بعد از درمان ارتودنسی، نتیجه درمان برای اکثریت بیماران رضایتبخش است. حفظ این نتیجه مستلزم دقت متخصص ارتودنسی، همکاری بیمار در استفاده از وسایل نگهدارنده و عوامل مرتبط با رشد طبیعی بیمار است. در اینجا دوباره به اهمیت همکاری بیمار با دندان پزشک پی میبریم. نکته دیگر اینکه بدن انسان در برابر تغییرات ناگهانی واکنشهای نامطلوبی نشان میدهد. بنابراین، بهتر است درمانهای ارتودنسی به صورت آهسته و پیوسته انجام گیرند. عجله عامل شکست بسیاری از درمانهای ارتودنسی است.
برگشت درمان ارتودنسی به سه شکل کلی برگشت مشکلات فکی، برگشت شلوغی دندان و بازشدن فضا در ناحیه دندانهای کشیده شده خود را نشان میدهد.
1. مشکلات فکی در کسانی است که درمانشان طی یا قبل از اتمام رشد انجام شده است و با ادامه رشد، ناهنجاری ارتودنسی مجددا خود را نشان میدهد. این مشکل در اغلب موارد در کسانی بروز میکند که دارای فک پایین جلوآمده هستند و در اغلب موارد با بهترین درمان هم خطر برگشت را دارد.
ماهیت این مشکلات طوری است که متخصص ارتودنسی از خطر برگشت آگاه بوده و مزایا و خطرات درمان را در ابتدا به والدین بیمار گوشزد نموده و با توافق آنها شروع به درمان میکند.
یادآوری این نکته مهم است که تغییرات دندانی مرتبط با افزایش سن و رشد به عنوان برگشت درمان ارتودنسی طبقهبندی نمیشوند.
2. کجی دندانی در مواردی رخ میدهد که متخصص ارتودنسی برای رعایت مصلحت بیمار و به دست آوردن نتیجه عمدتا زیباتر و طبیعیتر، تمایلی برای کشیدن دندان نداشته و طرح درمان را بر مبنای درمان بدون کشیدن دندان طرحریزی میکند. به این امید که با کمترین خطر، بهترین درمان را انجام دهد.
وی با مطلع بودن از این موضوع، در صورت برگشت، درمان مجددی را با کشیدن دندان یا استفاده از روشهای جانبی مثل جراحی فک به بیمار پیشنهاد میکند.
یادآوری این نکته مهم است که تغییرات دندانی مرتبط با افزایش سن و رشد به عنوان برگشت درمان ارتودنسی طبقهبندی نمیشوند. این تغییرات دندانی عمدتا در دوره چند سال بعد از درمان ارتودنسی به طور ناچیز اتفاق میافتد. عمده مشکلاتی که به عنوان برگشت درمان ارتودنسی مطرح است، آن هایی هستند که طی شش
ماه پس از باز کردن دستگاههای ثابت ارتودنسی، خود را نشان میدهند.
3. در مواردی که حین درمان، دندان فرد کشیده شده است، برگشت درمان عمدتا با باز شدن فضا در ناحیه دندانهای کشیده شده خود را نشان میدهد که شیوع این مساله قابل توجه نیست.
در این موارد، بسته به مقدار باز شدن فضا و شکل و اندازه طبیعی دندان، درمان مجدد یا استفاده از درمانهای بازسازی اندازه طبیعی دندان توصیه میشود. حتي با انجام تمامي مراحل نگهداري درمان چند درصد برگشت جزيي در دندانها مشاهده ميشود که طبيعي و غيرمحسوس است و نبايد باعث نگراني شود. برگشتهاي شديد در درمان ارتودنسي بیشتر به خاطر عدم همکاري فرد در استفاده از وسايل نگهدارنده بوده که به راحتي قابل پيشگيري است و با همکاري خوب بيمار به وقوع نمي پيوندد. گاهي موارد ناشي از تغييرات رشدي، کمي ترتيب دندانها را به هم مي زند که بايد زير نظر متخصص ارتودنسي و به موقع تحت کنترل قرار گيرند.